Sara Burgerhartweg

In 1782 schreven Betje Wolff en Aagje Deken de roman 'Sara Burgerhart', dat het verhaal vertelt van een negentienjarige wees op zoek naar geluk en liefde. Het boek sloeg in als een bom.

Sara Burgerhartweg
Sara Burgerhartweg

Samuel Richardson, een Engelse schrijver, introduceerde in de 18e eeuw het genre van de briefroman. Romans die snel in het Nederlands werden vertaald. Deze verhalen inspireerden ook Nederlandse auteurs, waaronder Elizabeth Wolff en Agatha Deken.

Betje Wolff was zo klein en dun dat mensen uit haar omgeving haar bij wijze van grap op schoot wilden nemen. Betje Wolff was zo klein en dun dat mensen uit haar omgeving haar bij wijze van grap op schoot wilden nemen.Vrijheid

In de achttiende eeuw stond Nederland in Europees opzicht bekend als een tolerant land waar vrijheid van geloof hoog in het vaandel stond. Een diversiteit aan religieuze groeperingen, leefden vreedzaam samen, een unicum in die tijd.

Het lidmaatschap van de gereformeerde kerk, de officiële staatskerk en een stroming binnen het protestantisme, bood aanzienlijke voordelen. Alleen leden van AagjeDeken1 Aagje Dekende gereformeerde kerk kwamen in aanmerking voor overheidsbanen of konden de status van regent verkrijgen.

Deze vrijheid was voor sommigen niet genoeg. De Patriotten in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wilden democratisering en beëindiging van wat zij zagen als het absolutisme van stadhouder Willem V. De vriendinnen Deken en Wolff stonden volledig achter dit streven naar vrijheid en hun romans waren hier een afspiegeling van. 

Omstreeks 1 oktober 1782 verscheen de roman 'Historie van Mejuffrouw Sara Burgerhart' van Betje Wolff en Aagje Deken bij de Haagse uitgever Isaac Van Cleef die op het Spui woonde. De eerste Nederlandse briefroman.

Het boek werd een keerpunt in de Nederlandse literatuur, niet alleen door het succes ervan, maar ook door hoe het andere auteurs inspireerde om vrouwen centraal te stellen in hun verhalen. Betje en Aagje demonstreerden dat de roman een uitstekend middel was om verlichte ideeën over liefde, opvoeding en verantwoordelijkheid te verkennen. Dit leidde ertoe dat de roman voor het eerst serieus werd genomen door de literaire kritiek en erkend als een belangrijk en serieus literair genre.

De roman verkent de zoektocht van de wees Sara naar liefde en geluk, en pleit voor het huwelijk uit liefde boven financiële overwegingen. Het verhaal benadrukt dat vrouwen zich intellectueel moeten ontwikkelen en zelfstandig moeten zijn binnen hun maatschappelijke rol. Wolff en Deken bekritiseren ook de groep met fanatieke gelovigen, door hen op een negatieve wijze te portretteren als 'Fijnen' of 'Dwepers SaraBurgerhart3-CBogerts De Drie en tagtigste brief. Mejuffrouw Sara Burgerhart aan Mejuffrouw Anna Willis. Wy lagen allen onze Instrumenten neder, en vormden een kring om haar, en het Clavier: de Heer Edeling stondt tusschen my en Letje, en hieldt ons beide aan de hand: mogt hy wel, Naatje? SaraBurgerhart6-CBogerts Bladzij 737 uit de Sara Burgerhart: 'Nu, myn Heer en Juffrouw, ik wenschje evenwel van harten zegen; och, myn Heer Edeling, je krygt zulk een lief meisje; ze het ouwe Pieternel nooit een onvertogen woord gegeven; 't was een lief hartje van een kind, en ik was ook zo mal met haar, dat, als zy tandjes kreeg, of zo, ik my tot water huilde; niet waar, myn Heer Blankaart?’

Heruitgaven

Populaire boeken kunnen snel in de vergetelheid raken. De 'Sara Burgerhart' onderging ook dit lot en was honderd jaar later uit het collectieve geheugen verdwenen. De beroemde criticus Busken Huet zag het als zijn taak om via zijn stukjes in de krant lezers aan te zetten tot het waarderen van oude literatuur.

Tegelijkertijd verschaften deze kritieken hem voldoende materiaal voor bijna honderdvijftig publicaties in het feuilleton van zijn krant het Algemeen Dagblad van Nederlandsch Indië. Hij wilde zijn lezers de essentie van de werken mee te geven zonder dat zij de boeken zelf hoefden te lezen. Tussen 1874 en 1876 behandelde hij op die manier tien romans van zeven auteurs, waaronder 'Sara Burgerhart' en en de 'Historie van den heer Willem Leevend' van Wolff en Deken.

In 2012 werd het boek voor het eerst hertaald naar modern Nederlands. Met hier en daar een toelichting, net zoals Busken Huet dat bijna 140 jaar eerder ook deed.
Tonnus Oosterhoff moderniseerde in 2021 het werk nog veel meer.  SaraBurgerhart2-CBogerts Een en vyftigste brief. De Heer Hendrik Edeling aan den Heer Cornelis Edeling. Brunier maakte zich meester van de theeketel, en zy zelf schonk thee. De jongen wagtte, mag ik zeggen, op hare oogen, maar 't kwam my voor, dat zy in zich zelf zeide: ‘Ei kom, om thee te schenken is hy echter nog al vry gebruikbaar.

De straat

De Sara Burgerhartweg werd formeel in 1940 gesticht. De oorlog en de naoorlogse armoede zorgden ervoor dat de straat pas vanaf 1951 bebouwd werd. Het stuk straat vanaf huisnummer 93 t/m 153 werd in 1969 neergezet.

Het blok met woningen met de even huisnummers aan het begin van de straat stamt uit 2013.

De straat loopt vanaf de Roemer Visscherstraat naar de Pieter Langendijkstraat.

   SaraBurgerhartweg8-08-11-15 Het begin van de Sara Burgerhartweg op de hoek met de Roemer Visscherstraat. Deze bebouwing werd in 1951 neergezet. SaraBurgerhartweg7-08-11-15 De Nieuwbouw aan de Sara Burgerhartweg uit 2013. SaraBurgerhartweg-TAC90-5-12-12-22 De Sara Burgerhartweg op de hoek met de Rhijnvis Feithlaan. SaraBurgerhartweg-TAC90-8-12-12-22 De sportvelden van onder andere TAC90 aan de Sara Burgerhartweg gefotografeerd in december 2022. SaraBurgerhartweg5-08-11-15 Nogmaals het sportveld aan de Sara Burgerhartweg. SaraBurgerhartweg1-08-11-15 De Sara Burgerhartweg in november 2015. Eskamppolder-Zuiderpark-BetjeWolff-AagjeDeken-Kaart-1930 Rond 1930 was Moerwijk een wijk in ontwikkeling. Op deze kaart zijn de Betje Wolffstraat (BW), de Aagje Dekenlaan en de Sara Burgerhartweg ingetekend. SaraBurgerhart5-CBogerts Sara Burgerhart is een figuur uit de Nederlandse Verlichting en de hoofdpersoon van de roman 'De Historie van Mejuffrouw Sara Burgerhart'. De roman is een klassieke briefroman met 175 brieven geschreven door Betje Wolff en Aagje Deken en gepubliceerd in 1782. SaraBurgerhart-EmmaMorel-Actrice-1911 De actrice Emma Morel speelde in 1911 in een toneelbewerking van Sara Burgerhart.