-De Coornhertstraat in het Benoordenhout werd op 1 februari 1915 vernoemd naar de dichter en humanist Dirck Volkertsz. Coornhert. Op 21 maart 1921 werd de straatnaam veranderd in Weissenbruchstraat.

De Coornhertstraat (1932) in Moerwijk werd ook naar deze humanist vernoemd. Deze nog bestaande straat loopt vanaf de Troelstrakade naar de splitsing Rederijkerstraat / Van Ruysbroekstraat.

Coornhert pleitte in 1581 voor geloofsvrijheid, onmiddellijk nadat het katholicisme verboden werd in Haarlem.

Willem van Oranje

Dirck Volkertsz. Coornhert (1522-1590) was een vriend van Willem I (van Oranje) en hij heeft wellicht de tekst van ons volkslied geschreven. Hij was een humanist die de reden en de logica boven de dogma's en dus ook de godsdienst zette. De tolerante houding van Willem van Oranje ten opzichte van andersdenkenden vloeide gedeeltelijk voort uit zijn contacten met Coornhert.

Gevangenis

Coornhert schreef zijn stukken over theologie, moraal, strafstelsel en staatsinrichting in het Nederlands, in plaats van het gebruikelijke Latijn, om zo een breder publiek te bereiken. Dit kostte hem wel zijn vrijheid. Coornhert werd in 1567 door de Spanjaarden (de bezettingsmacht) in de gevangenpoort opgesloten en daar schreef hij zijn Boeventucht ofte middelen tot mindering der schadelyke ledighghangersen. Hij ontwierp in dezelfde periode een nieuw strafstelsel.

Hij legde een modern verband tussen criminaliteit en sociaaleconomische oorzaken. Na zijn vrijlating vluchtte Coornhert naar Duitsland want Cum inter arma, leges sileant; "omdat de wetten tijdens het wapengeweld zwijgen". Hij zou in zijn leven drie maal naar dit land uitwijken. 

Vluchten

Hij kwam opnieuw in contact met Willem I en keerde na een omweg in 1572 terug naar Holland waar hij in opdracht van de Staten van Holland een rapport schreef over de wreedheden van Lumey en zijn manschappen tegenover de katholieken. Lumey had op 1 april 1572 Den Brielle veroverd en was een held, maar ook de directe rivaal van Willem van Oranje. Lumey wilde Coornhert vermoorden en deze vluchtte daarop naar Xanten, waar hij zijn vroegere vak van etser en graveur oppakte. Na de pacificatie van Gent keerde hij in 1576 terug in Haarlem en ging daar weer als notaris werken.

Maaltijd in Emmaüs uit 1548. Christus en twee apostelen zitten rond een tafel. Christus breekt het brood en maakt zo zijn identiteit kenbaar. Op de achtergrond de twee apostelen en Christus op reis naar Emmaüs. De prent is deel van een dertigdelige serie met prenten over de zondeval en Christus' passie.

De Staten verboden Coornhert in 1579 nog langer te schrijven tegen de gereformeerde kerk. De gereformeerde publieke kerk was namelijk al jaren lang een steunpilaar van de opstand tegen de katholieke Spanjaarden. Hij zou wel eens het front tegen de Spanjaarden kunnen verzwakken. Coornhert bleef de rooms-katholieke kerk trouw, hoewel hij deze kerk corrupt, decadent en vervallen noemde.

In 1584 werd Willem I vermoord en was Coornhert zijn beschermheer kwijt. Hij vluchtte het land weer uit naar Emden, waar hij zijn standaardwerk schreef: Zedekunst, dat is Wellevenskunste. Onder zedekunst verstond hij de kunst deugdzaam te leven onder leiding van de rede, dat wil zeggen, het gezonde verstand.

In de jaren die volgden werd de humanist door zowel de katholieken als de calvinisten verbannen. Hij leefde en stierf daarna in Gouda dat in die tijd als de meest tolerante stad van de Republiek gold.

Levensspreuken

Van Coornhert zijn twee levens spreuken overgeleverd. Verkiezen doet verliezen betekent het dat het alleen maar najagen van genoegens, onrust in je leven brengt. Zijn tweede levens spreuk Weet of rust ligt in het verlengde. Een mens met zelfkennis weet wat hij nodig heeft en moet al het andere laten rusten. Een houding die haaks stond op het soms blinde godsvertrouwen bij de twistende katholieke en protestantse partijen.

Samengevat: behandel een ander zoals je zelf behandeld zou willen worden. Uit deze gulden regel vloeide ook zijn stevige pleidooi voor godsdienstvrijheid voort. Immers, als ieder mens zijn geloof vrij en onbelemmerd wil belijden, dan mag hij die vrijheid anderen niet misgunnen. 

Dit huizenblok werd in 1938 neergezet. De foto werd in augustus 2015 gemaakt.

Invloed

De theoloog en humanist Desiderius Erasmus was in de tijd van Coornhert een beroemdheid en wellicht een voorbeeld. Coornhert noemt Erasmus in ieder geval in een aantal van zijn geschriften. Onsen Hol­landtschen Phenix Eras­mus Rotterdamus  en d'aldergeleertste Eras­mus (den eenighen Phenicx van gants Europa. Coornhert  beïnvloedde op zijn beurt tien­tallen jaren lang het stads­bestuur van Gouda met zijn bestu­urlijke Leit­mo­tiv; de vri­jheid van con­sciën­tie. Het stadsbestuur verdedigde deze met kracht in de Staten van Hol­land en tegen­over de Oran­jes.  

Het is echter onduidelijk of Coornhert een humaniserende invloed heeft gehad op de landelijke strafrechtspleging, in het bijzonder de behandeling en tewerkstelling van veroordeelden.

Zijn invloed op de Haagse straatnamen commissie is echter wel duidelijk. Hij kreeg tot twee keer toe een straat toebedeeld. In 1921 in de wijk Benoordenhout en in 1932 in Moerwijk (in de buurt van de Erasmusweg). 

De hoek van de Coornherstraat met de Troelstrakade. Voor en vlak na de oorlog werden winkels traditioneel op de hoek van de straat geplaatst. Zo ook hier bij dit pand uit 1950.

Liga

De in 1971 opgerichte Coornhert-Liga is naar Dirck Coornhert vernoemd en zette zich lange tijd in voor strafrechthervorming. De latere minister president Dries van Agt was een van de eerste leden. In het Crimineel Jaarboek van de Liga werden de belangrijkste ontwikkelingen beschreven. Sinds de eeuwwisseling lijkt de organisatie een slapend bestaan te leiden.

De straat

De Coornhertstraat loopt vanaf de Troelstrakade naar de splitsing Rederijkerstraat / Van Ruysbroekstraat. De huisnummers 15 t/m 27 werden in 1938 gebouwd. De nummers 2 en 4 volgden in 1939. De rest van het straatje werd tussen 1950 en 1954 neergezet. 

De garages uit de Coornherstraat stammen uit 1939.